Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie Banino

Z dużym zainteresowaniem młodzież szkolna i gimnazjalna obejrzała film dokumentalny "Król Kaszubów" o Karolu Kreffcie. Projekcja odbyła się w czwartkowy poranek.

- To zawsze jest wielka radość, gdy możemy prezentować dorobek naszych absolwentów - podkreślała podczas powitania dyrektor Szkoły Podstawowej nr 2 (do niedawna Gimnazjum nr 2) w Żukowie, Mirosława Żołna.

Istotnie, jednymi ze współtwórców filmu, jest trójka żukowskich  gimnazjalistów: Magdalena Rybus, Beata Ptach i Julian Pryczkowski. To oni szli śladem bohatera filmu i odkrywali jego historię i dokonania.

- Ta projekcja jest jeszcze szczególna dlatego, że odbywa się przed premierą telewizyjną filmu. Emisja w TVP odbędzie sie w okolicach świąt. Będziecie już znali ten film, a więc sprawdźcie w programach i zaproście wszystkich w swoich domach także do jego obejrzenia - zachęcał realizator dokumentu Eugeniusz Pryczkowski.

Żukowskich akcentów w filmie jest sporo, zarówno w treści, jak i w gronie realizacyjnym. Stąd na sali obecny był także autor zdjęć Zbigniew Gruba. Film zrealizowano jako jedną z części projektu współfinansowanego przez Narodowe Centrum Kultury w Warszawie (patronat przyjęło Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego). Ponadto, w ramach tego samego projektu, ukazał się tomik poezji w języku kaszubskim, w którym zadebiutowali kolejni dwaj absolwenci szkoły, Robert Groth i Szymon Jancen.

Innym ważnym i zapewne najbardziej pracochłonnym elementem projektu, była realizacja płyty kompaktowej Weroniki Pryczkowskiej o tytule "Dwie stegnë". W związku z tym, że pokaz filmu odbył się tuż przed świętami Bożego Narodzenia, odbył się krótki  koncert młodej wokalistki - studentki Akademii Muzycznej w Gdańsku, która również jest absolwentką żukowskiego gimnazjum. Wykonała ona cztery piosenki z  płyty, w tym dwie pastorałki. Zarówno film, jak i występ, spotkały się z żywym przyjęciem młodzieży.

- Gorąco dziękuję pani dyrektor za zorganizowanie tego pokazu, a także twórcom tych dzieł za ich zrealizowanie - podkreślał przewodniczący Rady Miejskiej w Żukowie Witold Szmidtke. - Radość moja jest tym większa, że także po raz pierwszy oglądałem ten film. Z okazji świąt pragnę wam życzyć wspaniałego ich przeżywania i wielu pięknych sukcesów na edukacyjnej niwie - zwracając się do wszystkich uczniów i nauczycieli szkoły podkreślał przewodniczący żukowskich rajców.

(jd)

Wydanie debiutanckiej płyty kompaktowej to ukoronowanie pewnego etapu artystycznych działań. Tak stało się w przypadku Weroniki Pryczkowskiej, której płyta o tytule "Dwie stegnë" ukazała się tuż przed Międzykongresowym Zjazdem Młodzieży w Chmielnie, który odbył się 18 listopada br.

- Ten tytuł jest bardzo pojemny. Sugeruje pewne życiowy wybory, a więc jest odpowiedni dla mojego wieku. Dodatkowo do tytułowego utworu napisałam moją pierwszą muzykę - wyjaśniała na scenie młoda artystka.

Płyta zawiera aż 19 nowych piosenek (16 - po kaszubsku, 3 - po polsku). Napisane zostały z uwzględnieniem młodego wieku wokalistki. Niemal połowa z nich zawiera wątki miłosne (np. "W sercu mim") , inne traktują o doczesnych problemach, jak "Ni ma czasu", jeszcze inne o miłości i pracy dla kaszubszczyzny ("Òrmùzdowô skra"). Materiał wieńczą - jako bonus - trzy kolędy. Wszystkie teksty są autorstwa ojca wokalistki Eugeniusza Pryczkowskiego, muzykę zaś pisali różni autorzy. Najwięcej, bo aż siedem skomponował Tadeusz Korthals, pięć zaś Jerzy Stachurski. Ponadto autorami muzyki są także: Jerzy Hinz, Marcin Stoltmann, Stanisław Deja i Bartłomiej Kunc.

Płyta została zrealizowana w ramach projektu pod nazwą "Młodzi realizują swój język w poezji, pieśni i filmie", wspieranego finansowo przez Narodowe Centrum Kultury w Warszawie. Z kolei partnerem projektu jest Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. (jd)

Z biogramu

Weronika Witosława Pryczkowska urodziła się w 1996 roku w Gdańsku, w którym mieszkała do piątego roku życia, kiedy to wraz z rodziną przeprowadziła się do Banina. Od dziecka na co dzień posługuje się językiem kaszubskim. Była członkiem grup artystycznych: kaszubskich “Dzôtczi Rodny Zemi”, “Spiéwné kwiôtczi”, “Młodzëzna” oraz ogólnopolskich “To i owo” i “Tylko Ty”, w którym śpiewa do dziś. Z kaszubskimi grupami nagrała płyty: “Piesnie Rodny Zemi”, “Òd se cos dac”, “Cél daleczi” i “Wiedno Kaszëbë”. Występowała w telewizyjnych lekcjach “Gôdómë pò kaszëbskù” w programie “Rodnô Zemia” Telewizji Gdańsk, później w programie “Spiéwné uczbë” w Telewizji Wybrzeże, a obecnie w “Gôdómë pò kaszëbskù” Twojej Telewizji Morskiej.

Jest laureatką wielu konkursów, m.in. Grand Prix "Kaszëbsczé Spiéwë" w Luzinie, czy krajowych i zagranicznych festiwali. Studiuje na III roku Akademii Muzycznej im. S. Moniuszki w Gdańsku na Wydziale Wokalno-Aktorskim, kierunek musical.

Po pięknej ceremonii mszy świętej i odsłonięcia tablicy pamięci Karola Kreffta zwanego za życia Królem Kaszubów, na sali Centrum Kultury i Sportu w Chmielnie rozpoczął się Międzykongresowy Zjazd Młodych Kaszubów. Zjazdy, które mają odbywać się co roku, są realizacją postanowień ubiegłorocznego I Kongresu Młodych Kaszubów.

Zjazd otworzyli i poprowadzili liderzy młodzieżowych klubów Katarzyna Kankowska-Filipiak ("Òska" z Luzina) i Robert Groth ("Cassubia" z Banina). Po odśpiewaniu "Himnu Młodëch" zaprezentowano dokonania minionego roku. Złożyły się na nie wydanie książki "Kaszëbskô młodëch rewòlucjô", tomiku poezji "Kaszëbską stegną żëcégò", płyty kompaktowej "Dwie stegnë", założenie klubów "Òska" w Luzinie i "Garecznica" w Borzestowie, zorganizowanie konkursu "Kaszëbsczé Karaoke", spływy kajakowe, wydawanie pisma "Kaszëbskô Zemia" i sporo innych. Ich wielość i rozmach budzi największe uznanie. Nic dziwnego, że chętnie odnosili się do nich senator Kazimierz Kleina czy starosta powiatu kartuskiego Janina Kwiecień w swoich przemówieniach. Także wójt gminy Chmielno Jerzy Grzegorzewski nie krył zadowolenia z żywotności kultury i języka kaszubskiego wśród osób związanych z tymże ruchem młodych i świadomych Kaszubów. Prawdziwą sensację wzbudziła informacja o podjętej próbie założenia klubu młodych w Olsztynie.

- Jestem studentką Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego. Jest nas tam sporo Kaszubów. W tej chwili jest już ponad dziesięciu chętnych, a przecież to dopiero początek działań. Planujemy założyć nasz kaszubski klub najszybciej, jak to możliwe - oznajmiła Joanna Wicka ze Staniszewa, studentka I roku.

Ogromne owacje zyskały dwa kolejne punkty zjazdu. Pierwszy to półgodzinny film "Król Kaszubów" o Karolu Kreffcie realizowany m.in. w Warszawie i Toruniu, w którego produkcji udział wzięli uczniowie gimnazjum w Żukowie.

- Wuj Karol mówił z członkami rodziny w różnych językach, najchętniej jednak po kaszubsku. Tak rozmawiał zawsze z moją teściową, czyli jego siostrą, żoną doktora Mroczkiewicza z Kartuz. To jest wielka radość, że po tylu latach, ta postać została dowartościowana przez Kaszubów dla których pracował, a szczególnie ważne jest, że to młodzi skupiają się wokół jego idei - mówił przedstawiciel rodziny K. Kreffta, Zbigniew Andruszkiewicz.

Drugi punkt, który pewnie jest jednym z największych dotychczasowych osiągnięć ruchu młodych, to prezentacja debiutanckiej płyty "Dwie stegnë" i koncert Weroniki Pryczkowskiej.

- Jestem pod ogromnym wrażeniem tych utworów i ich wykonania - wzdychał Zbigniew Byczkowski, prezes O/ZKP w Łęczycach i lider klubu "Zemia rodnô" działającego w Wejherowie. Gościem zjazdu był także Sebastian Woźniak, prezes kleryckiego Koła Kaszubów w Pelplinie. Podkreślał on, że w seminarium klerycy podejmują szereg działań zapisanych przed rokiem w kongresowych postulatach.

Druga część zjazdu poświęcona była na działania w sekcjach: literacko-muzycznej, medialnej, teatralnej i turystycznej. Efekty ich prac zaprezentowano na zakończenie zjazdu. Wzbudziły mnóstwo radości, satysfakcji i owacji. Najważniejsze, że znakomicie zainspirowały wielu młodszych do aktywności na kaszubskim polu. (jd)

Odsłonięcie i poświęcenie tablicy pamięci Karola Kreffta było jednym z najważniejszych punktów Międzykongresowego Zjazdu Młodych Kaszubów, który - głównie z tego powodu - wyznaczono w Chmielnie.  Otóż Krefft urodził się w pobliskich Zaworach, a w Chmielnie był ochrzczony 110 lat temu.

Uroczystość poprzedziło założenie Komitetu Organizacyjnego, w skład którego weszli działacze kaszubscy, w tym liderzy ZKP w Chmielnie, przedstawiciele młodych Kaszubów i samorządu. Przy udziale rodziny Kreffta udało się przygotować piękną tablicę w firmie Murkam koło Przodkowa.

Odsłonięcie tablicy poprzedziła msza święta w języku kaszubskim. Odprawił ją ks. Damian Klaist. Lekcję i modlitwy wiernych odczytały młode członkinie nowego klubu młodych "Garecznica" z Chmielna, Konstancja Kitowska i Zuzanna Bronk, natomiast psalm zaśpiewała Weronika Pryczkowska. Ona także poprowadziła ceremonię przy tablicy.

- Je òn patronã piãkny rësznotë młodëch. To jegò dokôzë, mëslë, deje leżą ù pòdstawë dzejaniégò klubów "Cassubia" z Banina i Òska" z Lëzëna, chtërnë òsoblëwie zabiégałë ò to, żebë Karol Krefft béł przënôleżno ùszanowóny w swòji òjczëznie, w òjczëznie jegò ùrodzeniô Z wiôlgą redotą mòżemë téż òznajmic, że wczora pòwstôł trzecy klub młodëch w Chmielnie. Przëjął òn nazwã "Garecznica". Je téż òsoblëwą redoscą, że towarzi nama historicznô stanica klubù "Cassubia" z Warszawë - mówiła na jej początku prowadząca.

Aktu odsłonięcia dokonali: starosta kartuski Janina Kwiecień, wójt Gminy Chmielno Jerzy Grzegorzewski, senator Kazimierz Kleina, przewodniczący Rady Oddziałów Środkowych ZKP Eugeniusz Pryczkowski, siostrzenica K. Kreffta Zofia Andruszkiewicz, gospodarz Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej (na tym budynku jest tablica) Gabriela Jóskowska, przedstawiciel komitetu Bernard Hinz oraz Katarzyna Kankowska-Filipiak - przedstawiciel Młodych Kaszubów.

Tablicę poświęcił ks. dr Tomasz Rakowski - chmieleński proboszcz wyrażając jednocześnie radość z upamiętnienia postaci znaczącej, zasłużonej dla Kaszub. Odśpiewano też hymn kaszubski. Uroczystości towarzyszył historyczny sztandar korporacji "Cassubia". Obecne były też sztandary O/ZKP w Żukowie (w tym mieście Krefft jest pochowany) i Baninie (jd)

Słowo po mszy (przed odsłonięciem tablicy) wygłoszone przez dra Eugeniusza Pryczkowskiego

110 lat temù w tim kòscele òchrzcony òstôł Karol Krefft. Tu zaczãła sã droga jegò żëcégò pòswiãconô dlô lëdzy, sczerowónô do  mieszkańców ti zemi. Zakłôdôł òrganizacje  jesz przed wòjną - òsoblëwie kòrpòracjã młodëch sztudérów "Cassubia" w Warszawie i pò wòjnie, przede wszëtczim współtwòrził 2 gòdnika 1956 rokù Zrzeszenié Kaszëbsczé we Gduńskù, a pò pôrã dniach dwa pierszé partë naszi òrganizacji: w Żukòwie i Chmielnie w dniu 9 gòdnika.To òsoblëwie òn dzys nas tu gromadzy. Dzãka Kreffce mòżemë bëc bògatszi jegò baro trudnym doswiôdczenim żëcégò, mòżemë bëc mądrzészi przez jegò pismiona, mòżemë bëc wrazlëwszi jegò pòeticką i lëdzką wrażlëwòtą. Za to wszëtkò nôleżi bëc wdzãcznym. Je rzeczą piãkną wërażac wdzãcznosctim, chtërny mielë i dërch mają dobri wpłiw na nasze dzejanié. temù òsoblëwie dzãkùjã Jemù - Karolowi Kreffce za żëcégò zwónégò Kaszëbsczim Królã.

W miono òrganizatorów chcã serdeczno téż pòdzãkòwac ksãdzu probòszczowi drowi Tomaszowi Rakòwsczémù, że tak cepło przëjął tã inicjatiwã, za przërëchtowanié ti mszë i za pòswiãcenié tôblëcë, co nastąpi za chwilã. Bóg zapłac ksãdzu Damianowi Klajstowi, chtëren téż czedës béł Królã sztudérów Klerików w Pelplinie. W dowód wdzãcznoscë chcã przekôzac nowé dwa dzeła młodëch Kaszëbów tu òbecnëch: ksążkã ò dzejanim młodëch Kaszëbów i platkã "Dwie stednë" z nową mùzyką kaszëbską jakô sã ùkôza dëcht wczora. Ale chcã téż przekôzac dzeło ò naszim kaszëbczim sankturiaum swiónowsczim, w jaczim to dzele je baro wiele Chmielna, bò historicznie parafia swiónowskô wëszła prawie ze starszi parafii chmielińsczi fùndowóny pòd kùńc XIII wiekù przez ksążniczką Damrokã. Dzãkùjã wszëtczim  baro serdeczno za òbecnosc.

I zaprôszóm do dalszi ceremonii. Za chwilã stanicë, na czele z historiczną stanicą kòrpòracji "Cassubii" z Warszawie wrãczoną młodim w 1938 rokù za sprawą Karola Kreffta, pòprowadzą nas do stôri szkòłë, dze Krefft czedës pòbiérôł lekcje łacyńsczégò jãzëka. Tam nastąpi ùroczëzna òdsłoniãcô tôflë. Pòtemù zaprôszóm téż wszëtczich do salë Dodómù Kùlturë na dalszi cąg Midzëkòngresowégò Zjazdu Młodëch Kaszëbów. 

Biogram

Krefft Karol Józef urodził się 15 czerwca 1907 roku w Zaworach koło Chmielna w rodzinie właściciela majątku ziemskiego, m.in. Jeziora Raduńskiego.  Uczył się w Szkole Powszechnej w Zaworach, Collegium Marianum w Pelplinie oraz polskim Gimnazjum Macierzy Szkolnej w Gdańsk, a w latach 1927-1932 na wydziale prawa Uniwersytetu Warszawskiego. Tam założył Korporację „Cassubia”. Wówczas utrzymywał też ścisłe kontakty z Aleksandrem Majkowskim. W 1936 roku trafił do Urzędu Wojewódzkiego w Toruniu, gdzie był radcą wojewody pomorskiego, Władysława Raczkiewicza, późniejszego prezydenta Polski na uchodźstwie. W 1936 roku był jednym z założycieli i wiceprezesem Zrzeszenia Miłośników Kaszubszczyzny „Stanica”. Brał udział w wojnie obronnej, był też uczestnikiem Powstania Warszawskiego. W 1946 roku został pierwszym powojennym starostą kartuskim. Dał się poznać, jako sprawiedliwy gospodarz. Wówczas przylgnęły do niego przydomki „Szczodry” i „Sprawiedliwy”. Jego prokaszubska działalność i szacunek miejscowej ludności stały się powodem odsunięcia go od władzy i późniejszej inwigilacji przez aparat władzy. Od 1951 roku pracował już tylko na własnym gospodarstwie w Otominie.  2 grudnia 1956 roku był jednym z założycieli Zrzeszenia Kaszubskiego w Gdańsku, a już 7 i 8 grudnia założył pierwszy terenowy oddział ZK w Żukowie. Dzień później założył oddział w Chmielnie. Ta działalność jeszcze bardziej wzmogła represje władz doprowadzając ostatecznie do całkowitego usunięcia się w cień tego wybitnego działacza, zwanego za życia Królem Kaszubów. Krefft zmarł w swej pustelni za meandrem Raduni, 28 października 1995 roku. 15 czerwca 2002 roku, odbyło się nadanie jego imienia górnemu rondu w Żukowie. W Pępowie jedna z głównych ulic od niedawna także nosi jego imię. Natomiast uczestnicy I Kongresu Młodych Kaszubów złożyli na ręce włodarzy Kartuz wniosek, by nadać jego imię ulicy łączącej dwa nowe ronda w Kartuzach.